FFE 482/02/CG32

Żadnych niepomyślnych wpływów wielonienasyconych kwasów tłuszczowych trans.

Większość nienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie z tłuszczów rybich i roślinnych) w naszej diecie stanowią kwasy tłuszczowe cis. Cząsteczka kwasu tłuszczowego ma postać cis, kiedy jej atom wodoru przyjmuje "normalną" pozycję w przestrzeni. Kiedy ta "normalna" przestrzenna konstrukcja zostanie zmieniona, cząsteczka przyjmuje postać "trans". Mimo, że ta różnica w budowie cząsteczki jest niewielka, ma ona bardzo duży wpływ na działanie kwasu tłuszczowego na organizm. W ostatnich latach kwasy tłuszczowe trans wzbudziły zainteresowanie żywieniowców z powodu swojej potencjalnej roli w powodowaniu chorób serca.

Kwasy tłuszczowe trans pobierane są zwykle z żywności zawierającej tłuszcz przetworzony przemysłowo. Chemiczny proces utwardzania (uwodornianie) jest etapem przetwarzania, który wytrzymuje większość kwasów tłuszczowych trans. Przykładami produktów żywnościowych zawierających stosunkowo duże ilości tych związków są margaryny i herbatniki.

Niemal wszystkie opublikowane opracowania dotyczyły jednonienasyconych kwasów tłuszczowych trans, ze względu na to, że łatwiej jest je analizować w porównaniu do wielonienasyconych kwasów trans. Jednakże wielonienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędnymi składnikami naszych układów biologicznych, ponieważ tworzą bloki błon tkankowych.

Celami ukończonego projektu FAIR było zbadania metabolizmu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych trans oraz ustalenie ich wpływu na czynniki ryzyka wieńcowej choroby serca u ludzi. W roku 2000 naukowcy z Francji, Wielkiej Brytanii i Holandii opublikowali wyniki swoich badań dietetycznych, przeprowadzanych na próbie 88 ochotników (zdrowych mężczyzn z Europy), którzy przestrzegali diety z wysoką lub niską zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych trans. W ciągu 6 tygodni trwania badania stosunkowo duże spożycie wielonienasyconego kwasu trans-?-linolowego zawartego w oleju, margarynie, serze, ciasteczkach oraz herbatnikach nie spowodowało wzrostu zagrożenia wiecową chorobą serca przez zagęszczenie płytek krwi, a przez to krzepnięcie krwi. W innym badaniu przeprowadzonym przez francuskich i brytyjskich naukowców, opublikowanym w roku 2001, na postawie próby 10 zdrowych męskich ochotników dowiedziono, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe trans wykorzystywane są do wytwarzania energii przez organizm ludzki, podobnie jak ich odpowiedniki cis.

Nr projektu: FAIR-CT95-0594 (transPUFA)

Koordynator: Prof. J.L. Sebedio,
 Institut Nationale de la Recherche Agronomique,
 Unité de Nutrition Lipidique,
 Rue Sully, 17, FR-21034 Dijon Cedex, France
 Tel: +33-38069-3123; Fax: +33-38069-3223
 e-mail:sebedio@dijon.inra.fr

Autor: T. Kiutamo, VTT Biotechnology, Finland, (luty 2002).